Βιβλιολόγιο

  Στις 23 Μαΐου 1992, κοντά στην πόλη Capaci της Σικελίας, δολοφονήθηκε από τη μαφία ο δικαστής Τζιοβάνι Φαλκόνε. 29 χρόνια μετά, ένας άλλος Τζιοβάνι, ένα παιδί από το Παλέρμο γιορτάζει τα δέκατα γενέθλιά του. Αυτή τη μέρα διάλεξε ο πατέρας του για να του εξηγήσει γιατί, από όλα τα πιθανά ονόματα, ο Τζιοβάνι επιλέχθηκε γι’ αυτόν. Βήμα βήμα πατέρας και γιος εξερευνούν το Παλέρμο και την ιστορία του Τζιοβάνι Φαλκόνε, του δικαστή που είχε τη γενναιότητα να αντιταχθεί στην πανίσχυρη μαφία. Ο Τζιοβάνι ανακαλύπτει ότι ο πατέρας του δεν μιλά για αφηρημένα πράγματα: η μαφία είναι παντού, ακόμα και μέσα στο σχολείο του, όπου εκφοβίζει και τρομοκρατεί τους συμμαθητές του και είναι ένας εχθρός που πρέπει να πολεμήσει αμέσως, χωρίς να περιμένει να μεγαλώσει… Αυτό είναι το βιβλίο Per questo mi chiamo Giovanni του Luigi Garlando. Ο Τζιοβάνι Φαλκόνε (Giovanni Falcone, 18 Μαΐου 1939 - 23 Μαΐου 1992) ήταν Ιταλός δικαστής ο οποίος είχε ως αντικείμενο την δίωξη της Σικελ...

  Ένα βιβλίο που έχει γραφεί το 1948 και εξακολουθεί να έχει ακέραια την αξία του ακόμη και σήμερα δεν μπορεί παρά να είναι ένα σημαντικό βιβλίο. Αναφέρομαι στη μελέτη του Ζαν-Πωλ Σαρτρ με τον τίτλο-ερώτημα: «Τι είναι λογοτεχνία;» (εκδόσεις Μεταίχμιο). Ο Σαρτρ θέτει μια σειρά ερωτήματα, όπως «τι σημαίνει γράφω;», «Για ποιο λόγο γράφουμε;», «για ποιον γράφουμε;» για να καταλήξει στην «κατάσταση του συγγραφέα το 1947», στην κατάσταση δηλαδή της λογοτεχνίας τότε και ίσως και σήμερα και αν αυτή έχει ακόμη λόγο ύπαρξης, ή αν «πεθαίνει». Ουσιαστικά ο Γάλλος φιλόσοφος θέτει το ζήτημα της «στρατευμένης τέχνης». Για το θέμα της στράτευσης έχουν μιλήσει πολλοί με κορυφαίους τον Μπουρντιέ και τον Αντόρνο. Μάλιστα, ο πρώτος, αναφερόμενος στο περίεργο ον που έχει κεφάλι διανοούμενου και σώμα γκαρσονιού, έχει επικρίνει τη θέση του Σαρτρ ότι ο λογοτέχνης πρέπει να λαμβάνει θέση μεταξύ των καταπιεστών και των καταπιεζόμενων. Αλλά τι λέει ο Σαρτρ όταν αναρωτιέται «Γιατί γράφουμε»; Ο «στρατευμένος» ...

  Το 1804 γεννήθηκε στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης ο συγγραφέας Ναθάνιελ Χώθορν. Το 1846 διορίστηκε επιθεωρητής πλοίων στο λιμάνι του Σάλεμ, έχασε όμως αυτή τη θέση μετά την ήττα των Δημοκρατικών στις προεδρικές εκλογές δύο χρόνια αργότερα. Η απόλυση του έγινε αντικείμενο μεγάλης συζήτησης εκείνη την περίοδο. Τον ίδιο χρόνο εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων «Βρύα από ένα παλιό αρχοντικό». Στα μέσα Μαρτίου του 1850, εκδόθηκε το γνωστότερο ίσως βιβλίο του Χώθορν, το Άλικο Γράμμα. Τέλη Μαρτίου του 1850 ο Χώθορν μετακόμισε με την οικογένειά του στο Λένοξ, στα υψώματα του Μπέρκσαϊρ, στη δυτική Μασαχουσέτη, όπου τον επόμενο χρόνο έγραψε «Το σπίτι με τα εφτά αετώματα». Στο Μπέρκσαϊρ γνωρίστηκε με τον Χέρμαν Μέλβιλ. Οι δύο συγγραφείς βρέθηκαν μαζί στη λογοτεχνική ομάδα «Μπρουκ φαρμ». Ο Μέλβιλ εκτίμησε ιδιαίτερα τον Χώθορν και του αφιέρωσε το έργο του "Μόμπι Ντικ" «σε ένδειξη θαυμασμού για την ιδιοφυΐα του». Τόσο το Άλικο Γράμμα ...

  «Είμαι πλέον στη δύση μου, κάνω τον απολογισμό», είπε ο φίλος με εμφανή σημάδια θλίψης και παραίτησης. Αλλά τάχα αυτό είναι η ζωή; Κέρδη και ζημίες; Φευ! Τελικά, ο τρόπος που πεθαίνουμε δείχνει και τον τρόπο που ζήσαμε. Η μόνη συμφιλίωση με το τέλος μοιάζει να είναι η προσφυγή σε παραμυθητικά ψεύδη λογιστικού τύπου. Τόσα κέρδη, τόσες ζημίες! Εξ αυτού, αλίμονο, προκύπτει και ο θετικός ή ο αρνητικός απολογισμός και ακολούθως η παθητική αναμονή του άφευκτου. Κι όμως υπάρχει και άλλη προ-οπτική. Η δράση. Ο ενεργός βίος. Και συγκεκριμένα το ταξίδι, το κάθετο ταξίδι χωρίς επιστροφή, ή, αλλιώς, η αντιμετώπιση του γήρατος ως δεύτερης εφηβείας! Το ζήτημα είναι να ανακαλυφθεί η γοητεία αυτού του καθοδικού ταξιδιού. Ότι δηλαδή «Η κάθοδος γοητεύει / όπως γοήτευσε η άνοδος. / Η ήττα ποτέ δεν είναι μόνο ήττα, αφού / ο κόσμος που ανοίγει είναι πάντα ένας τόπος που / πρώτα / δεν υποπτευόταν κανείς». Θυμάμαι τη ζωή του γέρο Μαγιόλ (Βίλας-Μάτας) που δομείται σύμφωνα με «τη δάντεια στροφή...