Βιβλιολόγιο

  Διαδρομή Έρχεται κάθε πρωί στο ίδιο σημείο. Στέκεται για λίγο και κοιτάζει το νερό. Βγάζει μια χάρτινη βαρκούλα από την τσέπη, την ρίχνει στο τρικυμισμένο του μυαλό κι αρχίζει το ταξίδι. Μετράει τα πεσμένα φύλλα απ’ τις φλαμουριές και τις ακακίες, τα σπρώχνει λίγο με το πόδι κι ύστερα  πάει κι έρχεται στις όχθες, πότε από τη μια μεριά, πότε από την άλλη, πιλαλάει μετρώντας  τις δρασκελιές του. Περπατάει και τρέχει μ’ έναν δικό του τρόπο, ανασηκώνει κάπως πιο ψηλά το δεξί πόδι σαν τα λελέκια στο βάλτο όταν ψάχνουν για τροφή. Αυτός όμως δεν στρέφει το λαιμό ποτέ στα χαμηλά, καρφώνει το βλέμμα του ψηλά, πέρα μακριά από τον κόσμο τούτο. Τις λίγες φορές που συναντήθηκαν τα μάτια μας, για δευτερόλεπτα δηλαδή, είδα μια τέτοια αστραπή, τέτοια φουρτούνα μαύρη, που τρόμαξα κι απέστρεψα διά παντός το βλέμμα. Τι αντικρίζει, ποιους βλέπει, τι φαντάσματα κι ονείρατα κουβαλάει, ως που φτάνει ο ουρανός του; Δεν θα το μάθουμε ποτέ. Κρατάει πάντα στο λυγισμένο αγκώνα του αριστερού χεριού...

  Ο Ίταλο Καλβίνο περιγράφει στο εμβληματικό του έργο,  «Αόρατες πόλεις»,   την κόλαση που βιώνουμε σήμερα ως συνέπεια της καταστροφής της φύσης. Σ' αυτό ο συγγραφέας δεν καλούσε σε μια ευτυχισμένη προσαρμογή, αλλά να αναζητήσουμε "ποιος και τι, μέσα στην κόλαση, δεν είναι κόλαση", και σ' αυτόν (ή σ' αυτό) να "δώσουμε διάρκεια, να του δώσουμε χώρο".  Ο Καλβίνο ξεκινούσε, πάντα, από το άτομο, από τη "διχοστασία" που διέπει τον σημερινό άνθρωπο. Τη "σχιζοφρένεια" -την αλλοτρίωση- αυτή περιγράφει στο βιβλίο του  "Ο διχοτομημένος υποκόμης",  το οποίο καταλήγει ως εξής: «...Ο Μεντάρντο (σ.σ. ο υποκόμης) ξανάγινε ακέραιος άνθρωπος, ούτε καλός ούτε κακός, ένα μείγμα κακίας και καλοσύνης... Είχε όμως την εμπειρία του ενός και του άλλου μισού ανακατεμένες, και γι’ αυτό θα πρέπει να ήταν πολύ σοφός. Η ζωή του ήταν ευτυχισμένη... αλλά και η δική μας ζωή άλλαξε προς το καλύτερο. Ίσως περιμέναμε πως, από τη στιγμή που ο υποκόμης ξανάγινε...

ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΘΕΝΗ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ (ΤΑ ΝΕΑ) Σε άρθρο μου που δημοσιεύτηκε σ΄ αυτή τη στήλη στις 15.11.2008 έθετα το ζήτημα της καθεστωτικής λογοτεχνικής κριτικής. Νομίζω ότι περιέγραψα με αρκετή σαφήνεια το περιεχόμενο που της δίνω· όχι δηλαδή με θεωρητικολογίες και ισοπεδωτικά ιδεολογήματα (του τύπου: κάθε κριτικός που γράφει σε εφημερίδα «του συστήματος» είναι καθεστωτικός), αλλά με την επισήμανση δια παραδειγμάτων μιας σειράς αντιλήψεων και πρακτικών που χαρακτηρίζουν μια ορισμένη ομάδα κριτικών. Συγκεκριμένα, καταλόγιζα σ΄ αυτή την ομάδα: α) τάση διείσδυσης σε όλα τα θεσμικά όργανα του χώρου του βιβλίου, συχνά με ολοφάνερα οπορτουνιστικό πνεύμα (βλ. π.χ. επιτροπή του Βραβείου Αναγνωστών ή παλινδρομήσεις του ίδιου κριτικού ανάμεσα στην επιτροπή των κρατικών βραβείων και σε επιτροπές άλλων, υποτίθεται διαφορετικής λογικής βραβείων)· β) σχηματισμό «καρτέλ» ανάμεσα σε αυτούς τους κριτικούς, ή ορισμένους από αυτούς, για την αποτελεσματικότερη προώθηση κάποιων συγγραφέων και τον παραγκωνισμό άλλ...