Αναρτήσεις

Φραντς Κάφκα, ένας ανθρωπολόγος της εξουσίας

Εικόνα
  [   Γιώργος X. Παπασωτηρίου   /   Κόσμος   / 03.06.24 ] Η  «Le Monde » αφιερώνει ένα ειδικό τεύχος με τίτλο «Μια ζωή, ένα έργο» στον Φρανς Κάφκα*, με αφορμή τα 100 χρόνια από τον θάνατό του. Ο Φρανς Κάφκα "εκπλήσσει με την απίστευτη δύναμή του να παραμένει σύγχρονος". σημειώνεται στην εισαγωγή του αφιερώματος. Το έργο του επικεντρώνεται στην περιγραφή της σχολαστικής σκληρότητας μιας ολοκληρωτικής και σαδιστικής γραφειοκρατίας η οποία στη συνέχεια περιβλήθηκε μια ορισμένη ιδέα της νεωτερικότητας. Οι μεγαλύτεροι συγγραφείς (Χόρχε Λουίς Μπόρχες, Μίλαν Κούντερα, Ίμρε Κέρτες) και οι μεγαλύτεροι διανοητές (Ελίας Κανέτι, Βάλτερ Μπέντζαμιν κ.ά.) επεφύλαξαν μια τεράστια υποδοχή και αποδοχή στο έργο του. Ο Κάφκα είναι σύγχρονος γιατί δεν ήταν ποτέ «αντιμοντέρνος», κάτι που φαίνεται από την έλξη του από την τεχνολογία, τον κινηματογράφο, τις ραδιοφωνικές εκπομπές… Ωστόσο, αυτή η νεωτερικότητα δεν επικαλύπτει τις πιο κλασικές πηγές από τις οποίες αντλούσε: από τον Γάλλο Gustave Flaube

«Caliban Shrieks» το βιβλίο ενός εργάτη και η «ποντικοπαγίδα»

Εικόνα
  [   Γιώργος X. Παπασωτηρίου   /   Ελλάδα   / 07.03.24 ] «Δοκιμάστε το, σκληροί πουριτανοί με γιακά. Πάρτε μια ιδέα για το τι είναι οι άντρες, έξω από τον μικρό κύκλο της ποντικοπαγίδας σας. Γίνετε άνθρωποι… μολυνθείτε... τότε θα δείτε ότι είναι μόνο η καλοσύνη μιας κάστας που σας επιτρέπει να είστε οι μαριονέτες με τα κομμένα νύχια και τα λεμονόχρωμα γάντια.» Είναι ο  Τζακ Χίλτον  που «μιλάει».  Ένας εργάτης που έγραψε το μυθιστόρημα  «Caliban Shrieks»  και ύστερα χάθηκε μαζί και το βιβλίο του. Ο Χίλτον, για την ακρίβεια, εγκλωβίστηκε κι αυτός στην ποντικοπαγίδα των «καλοχορτασμένων» συγγραφέων. Το «τυρί» ήταν μια υποτροφία Οξφόρδης! Το βιβλίο του Χίλτον ανακάλυψε όπως γράφει το  New Yorker* , το 2021, ο  Τζακ Τσάντγουικ , ένας εικοσιεπτάχρονος μπάρμαν και χορευτής που σκάλιζε τα ράφια της Βιβλιοθήκης του Κινήματος της Εργατικής τάξης, έξω από το Μάντσεστερ. Τον εντυπωσίασε το εξώφυλλο ενός βιβλίου. Η χειροποίητη απεικόνιση έδειχνε έναν σκελετό γονατισμένο σε στάση ικεσίας, με τα χέρ

Για τον Βασίλη Βασιλικό...

Εικόνα
  [   Γιώργος X. Παπασωτηρίου   /   Ελλάδα   / 08.07.22 ] «Παρεξηγημένος απ’ το πλήθος, κουρελιασμένος απ’ την αντίφαση, συγχέοντας το επάγγελμα του ζην με το επάγγελμα του γράφειν, γόνιμος μέχρι πληθωρικότητας –αυτός που μέμφεται την "πνευματική γονιμότητα των συγχρόνων του"-, το πάθος της γραφής τον κατέκαυσε περισσότερο ίσως από το πάθος της ύπαρξης. Εκτός πια αν με μια καταβύθιση στις αβύσσους φτάνουμε σε εκείνο το βαθμό πυράκτωσης όπου οι δυο επιλογές παύουν να είναι εναλλακτικές για να συγχωνευτούν.», γράφει ο Βασίλης Βασιλικός στο βιβλίο  "Οι ωραίοι Ωραιοί" . Ο τόπος, λοιπόν, της πυρακτωμένης περιδίνησης των δύο στοιχείων: της ζωής και της γραφής είναι η μνήμη, είναι το πνεύμα των φίλων, των ερώτων, είναι οι αγωνίες και οι αγώνες, οι ελπίδες και οι μεγάλες ψευδαισθήσεις, είναι αυτό το φοβερό «γιουσουρούμ της μνήμης», που είναι και η ψυχή μαζί, ή μάλλον μια ψυχή-παλίμψηστο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Τα αλλεπάλληλα στρώματα αυτής της παλίμψηστης μνήμης-ψ

Βασίλης Βασιλικός: Καφενείον το «Απάτριουμ»

Εικόνα
  [   Γιώργος X. Παπασωτηρίου   /   Ελλάδα   / 30.11.23 ] Αυτοεξόριστοι, φυγάδες, τουρίστες της εξορίας, μετανάστες εργάτες, διανοούμενοι, φοιτητές. Η ελληνική εμιγκράτσια στα χρόνια της χούντας. Χωρίς τη βιολογική σχέση του κουκουλιού με το άσπαστο μετάξι. Με όλη την ενέργειά της να απορροφάται από τα ξένα κύτταρα. Μ’ έναν πλασιέ βιβλίων -εύρημα του Βασιλικού που είναι ο ίδιος- να αποτελεί το συνδετικό κρίκο, τον επικοινωνιακό δίαυλο μεταξύ των πολιτικών ομάδων, των κοινοτήτων, της Ελλάδας με την ξένη. Κάθε άφιξη του «πλασιέ» σε μια χώρα της Ευρώπης σημαίνει τη συνάντηση των εμιγκρέδων με την πατρίδα. Και όταν οι Έλληνες συναντιώνται στην ξενητιά, τότε «βλέποντας ο ένας το πρόσωπο του άλλου, αναθαρρεύει μυστηριακά... ο ένας χρησιμεύει στον άλλον για καθρέφτης, όπου βλέπει τον εαυτό του σαν τρίτος. Κι η μνήμη λειτουργεί με το δικό της τρόπο, στα μουγκά, καθώς το πρόσωπο του ενός γίνεται αγωγός του παρελθόντος στον άλλον. Μια επικοινωνία σχεδόν μυστική, που περνάει σχεδόν απαρατήρητη απ

Το κινούν αίτιο και οι... τεχνοκράτες

Εικόνα
[  Γιώργος X. Παπασωτηρίου   /   Ελλάδα   / 17.07.23 ] Στο αεροδρόμιο της Ρώμης, εκεί που πριν 25 χρόνια κάναμε μία στάση, επιστρέφοντας από την έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης, δεν διαβάζουν βιβλία πια, αλλά μόνο «κινητά». Βλέπω το παιδί καθισμένο στην βαλίτσα να είναι χαμένο στην οθόνη του κινητού και ακούω ξανά τον  Tristan Harris ( πρώην υπεύθυνο σχεδιασμού στην Google) και τον Justin Rosenstein, τον άνθρωπο που είχε την ιδέα του Like στο Facebook*, να μιλούν για τη  ριζική αλλαγή της ανθρώπινης υπόστασης,  για την χειραγώγηση, τον εθισμό, για τον κατασκοπευτικό καπιταλισμό, για την εξαφάνιση της αλήθειας μέσα σε ατομικές εκδοχές της «αλήθειας», για πόλωση, για κοινωνικό εμφύλιο και κατάργηση της δημοκρατίας. Οι μεγάλες πλατφόρμες Google, Facebook κλπ., επιδιώκουν να  εθίζουν τους χρήστες  (όπως στα ναρκωτικά), να τους χειραγωγούν, θέλουν να τους κρατούν κολλημένους στην οθόνη για να βλέπουν τις διαφημίσεις, επιδιώκουν να διαμορφώνουν τον τρόπο που σκέφτονται, που επιθυμούν (έτσι δ